Chủ đề nổi bật
Khu vực ly khai thân Nga ở Moldova – Transinistria, đã nhận khí đốt miễn phí từ Nga trong suốt hơn 2 thập kỷ. Nơi này đang bị “cuốn” vào mâu thuẫn chính trị khiến cuộc sống của người dân chìm trong bóng tối trong suốt thời gian qua.
Gã khổng lồ khí đốt Gazprom của Nga đã cắt nguồn cung cấp cho Transnistria từ ngày 1/1, khiến khu vực này phải dừng hầu hết mọi hoạt động công nghiệp, thực hiện cắt điện luân phiên và tắt hệ thống sưởi ấm trung tâm. Dù không mua khí đốt của Nga kể từ cuối năm 2022, nhưng Moldova cũng chịu ảnh hưởng lớn vì nước này phần lớn nhận nguồn cung điện do Transnistria sản xuất.
Trước đây, Gazprom là nhà cung cấp khí đốt duy nhất cho Moldova, xuất khẩu khoảng 3 tỷ mét khối mỗi năm, trong đó khoảng 2/3 được chuyển đến Transnistria. Đây là loại nhiên liệu chính được sử dụng tại nhà máy điện Moldavskaya GRES để sản xuất điện cho khu vực.
Dù nguồn cung khí đốt của Nga cho khu vực ly khai này vẫn được chuyển đến vào cuối năm ngoái, nhưng Moldova đã nỗ lực đa dạng hoá vào năm 2022, thành lập một đơn vị giao dịch khí đốt thuộc công ty nhà nước Energocom để mua năng lượng từ EU.
Kể từ đầu những năm 2000, Transnistria đã mua lượng khí đốt trị giá hơn 11 tỷ USD từ Nga, theo ước tính của Bộ Năng lượng Moldova. Các hộ gia đình vẫn trả tiền khí đốt và chính quyền Transnistria sử dụng các khoản thanh toán đó để đưa vào ngân sách.
Cuộc khủng hoảng hiện tại liên quan đến khoản nợ nhỏ hơn nhiều là 709 triệu USD mà Gazprom cho biết Moldova không thanh toán cho tập đoàn này. Chính quyền ở Chisinau, thủ đô Moldova, lại thông báo số tiền họ nợ chỉ là 8,6 triệu USD và cho biết họ đề nghị thực hiện cuộc kiểm toán quốc tế đối với khoản tiền này.
Cho đến nay, không có dấu hiệu nào cho thấy Gazprom sẽ khôi phục dòng chảy khí đốt cho Transnistria, dù lãnh đạo của khu vực này, Vadim Krasnoselsky, đã đến thăm Moscow vào tháng 1 để thảo luận.
Krasnoselsky cho biết ông đã trở về với lời hứa từ Nga rằng họ sẽ cho Transnistria vay tiền, cho phép Transnistria mua khí đốt thông qua một nhà phân phối địa phương, Tiraspoltransgaz, bằng một hợp đồng dài hạn với công ty khí đốt Moldova Moldovagaz. Tuy nhiên, ông không nêu rõ chi tiết, chỉ nói thêm rằng một công ty châu Âu sẽ cung cấp khí đốt.
Song, quá trình này khá phức tạp. Tiraspoltransgaz sẽ phải trả tiền cho Moldovagaz, sau đó chuyển số tiền này cho các nhà cung cấp để giao nhiên liệu đến biên giới phía tây của Moldova. Khi đó, Moldovagaz mới vận chuyển nhiên liệu đến Transnistria.
Tuy nhiên, công ty ở Moldova phải đảm bảo rằng các giao dịch của họ không vi phạm quy tắc của EU, bao gồm cả lệnh trừng phạt với Nga. Moldovagaz đóng vai trò quan trọng, vì đây là công ty duy nhất ở Moldova được phép giao khí đốt đến Transnistria.
Moldova cũng rơi vào “thế khó” vì nước này phụ thuộc vào nguồn điện giá rẻ được sản xuất tại Transnistria. Kể từ ngày 1/1, Moldova đã phải nhập khẩu điện từ Romania với mức giá cao hơn nhiều. Chính phủ nước này đã phải tăng thuế từ 65% lên 75% đối với điện nhập khẩu, trong khi đây là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới. Động thái này khiến người dân Moldova bất bình vì họ phải trả tiền điện cao gấp 5 lần so với trước đây.
Một phần trong gói cứu trợ khẩn cấp 20 triệu euro (21 triệu USD) từ EU đã phần nào giúp tình hình bớt căng thẳng hơn, cho phép Transnistria mua khí đốt để tạm thời dừng tình trạng mất điện trong khu vực. Tuy nhiên, khoản viện trợ này sẽ hết hạn vào ngày 10/2.
Nếu Moldova và Transnistria không thể đạt được thoả thuận về việc nối lại nguồn cung khí đốt dài hạn vào ngày 10/2, cuộc người dân ở 2 khu vực này lại tiếp tục bị gián đoạn nghiêm trọng vì không có điện.
Song, những khác biệt về quan điểm chính trị lại càng khiến tình hình trở nên khó đoán hơn. Tổng thống Moldova Maia Sandu — tái đắc cử vào tháng 11, lại ủng hộ Ukraine trong cuộc xung đột với Moscow và muốn gia nhập EU trong vòng 5 năm. Chính phủ của bà đã chỉ trích Nga vì “vũ khí hoá” nguồn cung cấp năng lượng.
Tổng hợp
Nhịp Sống Thị Trường
