Chủ đề nổi bật
Ông bố không tin ChatGPT lại trả lời như vậy.
Tối muộn, sau một ngày dài căng thẳng với công việc, anh Hùng (TP.HCM) – một ông bố U40 – thở dài nhìn đứa con trai đang nằm lăn lóc trên ghế, điện thoại trên tay, miệng lẩm bẩm mấy câu khó chịu khi bị nhắc nhở học bài. Anh bực mình, mở laptop lên và gõ vào ChatGPT một câu đầy bức xúc: “Con tôi hư quá, phải làm sao?”.
Không ngờ, câu trả lời hiện lên khiến anh khựng lại: “Hư hay không thì trước hết xem lại chính mình”.
Tấm gương phản chiếu của con cái
Câu trả lời của AI thoạt nghe có vẻ hơi phũ, nhưng thực tế lại không sai. Trẻ em không tự nhiên mà “hư”. Tất cả những hành vi, thái độ của con phần lớn được hình thành từ môi trường xung quanh, đặc biệt là từ cha mẹ. Trẻ có thể học theo cách cha mẹ cư xử hằng ngày, từ cách nói chuyện, cách đối mặt với khó khăn, đến cách thể hiện cảm xúc.
Nếu cha mẹ thường xuyên la mắng, dùng lời lẽ tiêu cực để răn đe, thì trẻ cũng dễ hình thành thói quen cãi lại hoặc chống đối. Nếu cha mẹ dễ mất bình tĩnh, thì trẻ cũng có xu hướng cư xử nóng nảy. Ngược lại, nếu cha mẹ biết lắng nghe, kiên nhẫn giải thích, thì con cũng sẽ học cách bày tỏ suy nghĩ một cách văn minh hơn.
Có một câu nói rất hay: “Trẻ con như tấm gương phản chiếu, chúng sẽ trở thành điều chúng nhìn thấy mỗi ngày”. Vậy nên, trước khi vội vàng gán cho con cái nhãn “hư”, có lẽ bố mẹ cần soi lại chính mình trước.
Cha mẹ là tấm gương phản chiếu của con cái
Hư hay chỉ là khác thế hệ?
Nhiều phụ huynh thường cảm thấy con mình “hư” vì con không cư xử theo kỳ vọng của họ. Nhưng đôi khi, sự khác biệt không phải do con thật sự sai mà là do khoảng cách thế hệ.
Một ông bố U40 lớn lên trong thời kỳ mà việc cầm roi dạy con còn là điều bình thường, có thể cảm thấy khó chịu khi con mình phản ứng lại thay vì im lặng nghe lời. Nhưng trẻ em ngày nay lớn lên trong một thế giới khác – nơi các em được khuyến khích bày tỏ ý kiến, được tiếp cận công nghệ từ nhỏ, có quan điểm riêng và không dễ dàng chấp nhận mọi thứ chỉ vì “bố mẹ bảo vậy”.
Cách dạy con cũng cần thay đổi theo thời đại. Ngày xưa, cha mẹ có thể chỉ cần nói “Không được cãi!” là con nghe lời. Nhưng bây giờ, nếu không giải thích rõ ràng lý do, trẻ sẽ cảm thấy bị áp đặt và càng có xu hướng phản kháng mạnh mẽ hơn.
Thay vì chỉ tập trung vào việc ép con phải ngoan theo cách mình muốn, cha mẹ nên dành thời gian tìm hiểu xem vì sao con lại cư xử như vậy. Có thể đằng sau sự “hư” ấy là một vấn đề mà con không biết cách diễn đạt, hoặc đơn giản là con đang muốn được lắng nghe nhiều hơn.
Khi con lười, con lì, con bướng – Phải làm sao?
– Con lười học
Thay vì mắng con “Lười thế này lớn lên làm gì!”, hãy thử tìm hiểu vì sao con không muốn học . Có thể con cảm thấy áp lực vì bị so sánh với bạn bè, có thể bài học quá nhàm chán, hoặc đơn giản là con chưa tìm thấy động lực học tập. Một số cha mẹ đã thử biến việc học thành trò chơi, hoặc cùng con tìm ra cách học phù hợp hơn, và kết quả là con tự giác hơn rất nhiều.
– Con lì, cãi lại cha mẹ
Khi con cãi lại, phản ứng thường thấy của cha mẹ là nổi giận ngay lập tức. Nhưng nếu nhìn nhận theo hướng khác, việc con phản ứng có thể là dấu hiệu cho thấy con đang có chính kiến . Điều quan trọng là dạy con cách tranh luận một cách lịch sự và biết tôn trọng người khác, thay vì chỉ ép con phải im lặng.
– Con ngang bướng, không chịu nghe lời
Thay vì áp đặt “Bố mẹ nói thì phải nghe!”, hãy thử giải thích rõ ràng lý do và đặt ra quy tắc từ đầu. Nếu trẻ biết rõ ranh giới ở đâu, trẻ sẽ có xu hướng hợp tác hơn thay vì chống đối.
Cha mẹ cần có cách dạy con phù hợp
Học cách làm bạn với con
Một điều mà nhiều phụ huynh hiện đại đã nhận ra: Việc nuôi dạy con không phải là cuộc chiến . Càng la mắng, càng áp đặt, càng tạo khoảng cách với con, thì mối quan hệ cha mẹ – con cái càng trở nên căng thẳng.
Thay vì chỉ đóng vai trò là “người kiểm soát”, hãy thử trở thành người lắng nghe. Hãy hỏi con xem con đang cảm thấy thế nào, con đang gặp khó khăn gì, con có muốn chia sẻ điều gì không. Có thể lúc đầu con không nói ngay, nhưng khi cảm nhận được sự chân thành từ cha mẹ, con sẽ dần mở lòng hơn.
Một ông bố đã từng chia sẻ: “Ngày trước tôi lúc nào cũng mắng con: Sao con lười thế? Sao con lúc nào cũng bướng bỉnh? Nhưng rồi tôi thử đổi cách tiếp cận, thay vì mắng, tôi hỏi con: Hôm nay con có vui không? Con đang gặp vấn đề gì à? Và tôi nhận ra con không hư như tôi nghĩ, chỉ là con đang cần một người hiểu mình”.
Cha mẹ cũng cần học cách trưởng thành
Nuôi dạy con không phải chỉ là hành trình của con mà còn là hành trình cha mẹ học cách trở thành cha mẹ tốt hơn . Không ai sinh ra đã biết làm cha mẹ, và không có một công thức hoàn hảo nào cho việc nuôi dạy con. Nhưng một điều chắc chắn là: Trước khi dạy con, cha mẹ cần hiểu con. Và muốn hiểu con, trước tiên hãy lắng nghe và nhìn lại chính mình.
Vậy nên, khi ông bố U40 hỏi “Con tôi hư quá, phải làm sao?” , câu trả lời từ ChatGPT không phải là một bài giảng đạo đức, mà là một lời nhắc nhở đầy ý nghĩa:
“Hư hay không thì trước hết xem lại chính mình”.
Thanh niên Việt
